ประวัติศาสตร์จีนโดยสังเขป

ยุคราชวงศ์โจว หรือ จิว
Zhou dynasty

           1046 -  256 ปีก่อนคริสตกาล   ราชวงศ์โจว อันดับที่ 3 ในประวัติศาสตร์ จีน  โจวอู่หวังเป็นปฐมกษัตริย์ ผู้สถาปนาราชวงศ์โจว นับเป็นราชวงศ์ที่ยาวนานที่ สุดกว่า 867 ปี มีเรื่องต่างๆ เกิดขึ้นมากมาย การสู้รบระหว่างแคว้นและการกำเนิด ของปรัชญาเมธีหลายคนในยุคชุนชิว  เช่น ขงจื๊อ, เล่าจื๊อ, ซุนวู เป็นต้น
            โจวอู่หวังเริ่มการปกครองระบบศักดินา    แต่งตั้งเชื้อพระวงศ์เป็นอ๋องไป ปกครองดินแดนต่าง     โดยโจวอู่หวังเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดปกครองในระบบราชา ธิปไตย ในยุคของราชวงศ์โจวนี้สร้างความเจริญให้แก่บ้านเมืองมากมาย ทั้งด้าน การเมืองการปกครองศิลปวัฒนธรรม

            ช่วงเวลาที่รุ่งเรืองคือราวๆ 350 ปีก่อนคริสศักราช มีเมืองหลวงเฮ่าจิง,เมืองหลวงเฟิงเฮา  1046-771 ปีก่อนคริสตกาล, เมืองหลวงหวังเชียง  771-510 ปีก่อนคริสตกาล และ 314-256 ปีก่อนคริสตกาล, เมืองหลวงเชียงซู  510-314 ปีก่อนคริสตกาล  

ราชวงศ์โจว แบ่งเป็น 2 ช่วง
1)  1046–771 BC ราชวงศ์โจวตะวันตก
2)  771–256 BC ราชวงศ์โจวตะวันออก 2 ยุค
2.1. ยุควสันตสารทหรือชุนชิว ระหว่าง 771-476 ปีก่อนคริสศักราช
2.2. ยุครณรัฐหรือจ้านกว๋อ หรือ เลียดก๊ก (ภาษาฮกเกี้ยน) ระหว่าง 475-221 ปีก่อนคริสตกาล

ยุคชุนชิว
Chunqiu / Spring and Autumn period

           ราชวงศ์โจวปกครองด้วยกษัตริย์ที่เข้มแข็งกว่า 11 องค์ จนถึงรัชกาล ของหวังโจวโยว รัชกาลที่ 12/13 อำนาจของราชวงศ์โจว ก็เริ่มเสื่อมถอย เพราะ โจวโยวหวังหมกมุ่นกับสุราและนารี จนกระทั่งถูกข้าศึกจับกุมตัวไป
           7 ปีต่อมา กองทัพผสมของอ๋องต่างๆ ในแต่ละแคว้นได้รวมตัวขับไล่ข้าศึก    ออกไป และอัญเชิญโอรสของโจวอิวหวางขึ้นครองราชย์ มีพระนามว่าหวังโจวผิง ได้ย้ายเมืองหลวงจากเมืองเฮ่าจิงมาอยู่ที่เมืองลกเอี๋ยง หรือ เมืองลั่วหยาง ซึ่งอยู่ ทางทิศ ตะวันออก เรียกว่า ยุคราชวงศ์โจวตะวันออก ซึ่งยุคนี้สามารถแบ่งออกได้ เป็น 2 ยุคต่อเนื่องกัน คือ
           ยุคชุนชิว หรือ ยุควสันตสารท เป็นชื่อยุคหนึ่งในประวัติศาสตร์จีนโบราณ 770 - 453 ก่อนคริสศักราช บางข้อมูลถือ 482 - 365 ปีก่อนคริสศักราช ยุคหนึ่ง ในราชวงศ์โจวตะวันออก  เป็นยุคสมัยที่ได้รับการกล่าวขานอย่างมากในแง่ต่างๆ เนื่องจากเป็นยุคที่แต่ละแคว้นรบ ด้วยด้วยกลอุบายที่แยบยล ก่อให้เกิดเป็นตำนาน และเรื่องเล่าขานมากมายจนถึงปัจจุบัน  

            เหตุที่เรียกว่า วสันตสารท หรือ ฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง   มาจากชื่อ คัมภีร์ของขงจื๊อที่บันทึกประวัติศาสตร์เหตุการณ์ที่ใช้ชื่อว่า บันทึกแห่งฤดูใบไม้ผลิ และฤดูใบไม้ร่วง ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่มีชื่อเสียงที่สุดของขงจื๊อ
            ผู้คนจึงเรียกชื่อยุคนี้ตามคัมภีร์ว่า วสันตสารท  เปรียบเปรยนครรัฐต่างๆ ที่ เกิดขึ้นและดับไปเหมือนดั่งใบไม้ในช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง  

            หลังจากสถาปนาราชวงศ์โจวตะวันออกหรือตงโจว    ราชวงศ์โจวก็บัญชา อ๋องต่างๆไม่ได้อีกต่อไป เนื่องจากอ๋องต่างๆ ต่างแข็งเมือง และรบกันเองระหว่าง แว่นแคว้น เพื่อต้องการเป็นใหญ่
            ชุนชิวเป็นยุคที่เต็มไปด้วยความวุ่นวาย แคว้นต่างๆ ไม่ไว้ใจซึ่งกันและกัน เกิดสงครามระหว่างแคว้นผู้คนเดือดร้อนทุกข์ยาก ทำให้นักปราชญ์มีโอกาสเข้า มามีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นปรัชญา ความเชื่อ ขนบ- ธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรม และการปกครอง เพราะผู้คนในเวลานั้นต่างก็ต้อง การที่พึ่ง   ผู้ปกครองก็ต้องการแม่ทัพผู้ปราชญ์เปรื่องจึงทำให้มีผู้คนมากมายรับ ฟังนักปราชญ์อย่างเช่น เล่าจื่อ, ซุนวู ผู้เขียนพิชัยสงคราม และขงจื้อในยุคหลัง
            ยุคชุนชิวเป็นช่วงต้นที่ทำให้เกิดวรรณคดีจีนเรื่องสำคัญในยุคต่อเนื่องกัน คือ ยุคเลียดก๊ก ซึ่งถูกรวมกับยุคจ้านกว๋อในการรบในยุคชุนชิวและยุคเลียดก๊กนั้น หลายเรื่องได้อ้างอิงใน สามก๊กที่เกิดหลังจากนี้อีกนับพันปีต่อมา
            ในยุควสันตสารทนั้น นครรัฐต่าง ๆ ที่เคยมีอย่างมากมายในยุคราชวงศ์โจว และก่อนหน้านั้น เหลือเพียง 140 แคว้น จากการถูกรวมผนวกรวมเป็นหนึ่งเดียวกับ แคว้นที่เข้มแข็งกว่า มีบันทึกว่าแคว้นหลู่ทำลาย 58, แคว้นจิ้นทำลาย 24, แคว้นฉิน ทำลาย 15, แคว้นฉีทำลาย 14, แคว้นเจิ้งทำลาย 6, แคว้นอู๋ทำลาย 5,
            แคว้นทั้ง 140 รัฐนี้ มีรัฐที่เรียกได้ว่าเป็นรัฐขนาดใหญ่ มีอำนาจที่แท้จริงไม่ ถึง 10 รัฐ  แคว้นใหญ่เหล่านี้ มีผู้ปกครองเรียกว่า สมเด็จเจ้า￿มเหสีเรียกว่าฮองเฮา￿ และอัครมหา เสนาบดี เรียกว่า ไจ่เซี่ยง￿เช่นเดียวกับราชวงศ์โจว แม้สมเด็จเจ้าของ ราชวงศ์โจว อยู่ ในตำแหน่งสูงสุด   แต่ก็ต้องโอนเอียงไปตามความปรารถนาของ อ๋องแต่ละรัฐ    นับได้ว่าไม่มีอำนาจเด็ดขาดเพียงผู้เดียว   บางครั้งตกอยู่ในสถานะ หุ่นเชิดเท่านั้น
            สำหรับเจ้าผู้ครองรัฐใหญ่เหล่านี้ ต่างแย่งชิงกันเป็น￿ป้าจู่￿หรือ ปาอ๋อง หมายถึง เจ้าผู้ปกครองรัฐที่มีอำนาจสูงสุด สำหรับอ๋องในยุควสันตสารทที่ได้รับ การกล่าวขานว่าเป็น ปาอ๋อง อย่างแท้จริงมี 5 คน คือ ฉีหวนกง, จิ้นเหวินกง, ฉินมู่กง, ซ่งเซียงกง และฉู่จวงหวาง

ยุคจ้านกว๋อ

Zhanguo          

           ยุคจั้นกั๋ว หรือ จ้านกว๋อ หรือ รณรัฐ  ระหว่าง 481 หรือ 477-403 ปีก่อน คริสตกาล จัดอยู่ในช่วงต้นและปลายยุคชุนชิว แผ่นดินจีนมีประมาณ 200 แคว้น ทำสงครามแย่งชิงอำนาจผนวกดินแดนต่างๆ

           ยุคหนึ่งในประวัติศาสตร์จีนซึ่งมีการรบรากันระหว่างรัฐต่างๆ   รวมถึงการ ปฏิรูประบบราชการและทหาร ชื่อยุคว่า จั้นกั๋ว นั้น มีที่มาจากชื่อเอกสารในสมัยราช วงศ์ฮั่นฉบับหนึ่ง  คือ จั้นกั๋วเช่อ    เนื้อหาเริ่มด้วยราชวงศ์โจวตะวันตกถึงแก่ความ พินาศ โดยราชวงศ์โจวตะวันออกขึ้นแทนที่ แต่บ้านเมืองก็ระส่ำระสาย จนแตกแยก ออกเป็นรัฐน้อยใหญ่ต่างๆ                         

           ยุคจั้นกั๋วนี้เกิดขึ้นหลังจากยุคชุนชิว และสิ้นสุดลงเมื่อฉินฉื่อหฺวังตี้ รวมรัฐ ต่างๆ เข้าเป็นจักรวรรดิจีนอันหนึ่งอันเดียวภายใต้การปกครองของราชวงศ์ฉิน

           นักวิชาการกำหนดการเริ่มยุคในช่วงเวลาต่างกัน   แต่ซือหม่าเชียนนักวิชา การสมัยราชวงศ์ฮั่นกำหนดว่า  ยุคนี้เริ่มเมื่อ 475 ปีก่อนคริสศักราช  และได้รับการ อ้างอิงมากที่สุด  การผนวกจักรวรรดิจีนของฉินฉื่อหวังตี้ ที่ทำให้ยุคนี้สิ้นสุดลงนั้น เกิดเมื่อ 221 ปีก่อนคริสศักราช

ยุคเลียดก๊ก

Lieguo

          ยุควสันตสารทยุคสุดท้าย หรือ เลี่ยกั๋ว หรือ เลียดก๊ก ชื่อเต็มว่า ตงโจวเลี่ย กั๋วจื้อ แปลว่า รัฐต่างๆ  ในสำเนียงภาษาฮกเกี้ยน  ช่วงระหว่าง 246 หรือ 230 - 221 ปีก่อนคริสกาล  บันทึกเรื่องรัฐต่างๆ สมัยโจวตะวันออก มีการทำเป็นหนังสือ นวนิยายจีนเผยแพร่ โดย เฝิงเมิ่งหลง เป็นผู้ประพันธ์ขึ้นในยุคราชวงศ์หมิง  

          ในการืำสงครามระหว่างแคว้นในท้ายสุด ฉินหวังเจิ้ง หรือ ฉินสื่อหวง หรือ จิ๋นซีฮ่องเต้ ได้สืบราชบัลลังก์แคว้นฉิน  ได้ใช้แผนซื้อตัวขุนนางภายใน 6  แคว้น ที่เหลือทั้งหมดให้ยุยงก่อความวุ่นวายภายในการปกครอง  อีกทั้งส่งกองทัพรุกเข้า ประชิดดินแดน แคว้นฉินโจมตีแคว้นหานและแคว้นฉีพ่ายแพ้ จากนั้นรวมแผ่นดิน จีน เป็นหนึ่งอันเดียว  นับเป็นการสิ้นสุดยุควสันตสารท เป็นยุคราชวงศ์ฉิน  

           ฉินหวังเจิ้งตั้งต้นเป็นปฐมฮ่องเต้องค์แรกของราชวงศ์ฉิน และเริ่มการปก- ครองในระบบจักรวรรดิของแผ่นดินจีน อย่างแท้จริง